همه چیز درباره رژیم کتوژنیک
در این مقاله به توضیحاتی پیرامون رژیم کتوژنیک، فواید و مزایا آن برای بدن و انواع این رژیم غذایی می پردازیم، همچنین در مورد معایب و عوارض احتمالی رژیم کتوژنیک و اینکه کدام دسته از افراد از اجرای این رژیم غذایی منع شده اند، صحبت می کنیم.
رژیم کتوژنیک چیست؟
به یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات، پر چرب و با میزان متوسط پروتئین، رژیم کتوژنیک یا رژیم کتو گفته می شود. این نوع رژیم غذایی برای اولین بار برای کنترل بیماری صرع مورد استفاده قرار گرفت اما با گذشت زمان و آشکار شدن فواید آن بر بدن، به یکی از محبوب ترین رژیم های غذایی برای کاهش سریع وزن بدن تبدیل شد.
نحوه چربی سوزی در رژیم کتوژنیک
در رژیم کتوژنیک، کم کردن مصرف کربوهیدرات باعث می شود که بدن در وضعیت متابولیکی کتوزیس قرار گیرد که در نتیجه بدن شروع به ساخت مولکول های سوخت کوچکی به نام کتون می کند. به عبارت دیگر، کتون ها به عنوان یک منبع سوخت جایگزین عمل می کنند به این صورت که در صورت کمبود قند خون یا گلوکز بدن، مورد استفاده قرار می گیرند.
وقتی مصرف کربوهیدرات در بدن کم می شود کبد چربی های کتون تولید می کند که همین کتون ها به عنوان منبع سوخت در بدن عمل می کنند. در این حالت چربی ها به جای کربوهیدرات برای دریافت انرژی سوزانده می شوند. همین موضوع باعث سرعت بخشیدن به چربی سوزی بدن می شود. به همین خاطر برخی محققان معتقدند که این نوع رژیم غذایی می تواند باعث کاهش وزن سریع و بهبود سلامتی فرد شود.
انواع رژیم کتوژنیک
- رژیم کتوژنیک استاندارد یا SKD
- رژیم کتوژنیک دوره ای یا CKD
- رژیم کتوژنیک هدفمند
- رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا
1-رژیم کتوژنیک استاندارد یا SKD
در این نوع رژیم غذایی مصرف کربوهیدرات بسیار کم و پروتئین متوسط و چربی زیاد می باشد. نسبت ها در رژیم غذایی کتوژنیک استاندارد معمولا به صورت 70 درصد چربی، 20 درصد پروتئین و 10 درصد کربوهیدرات است.
2-رژیم کتوژنیک دوره ای یا CKD
در رژیم کتوژنیک دوره ای یا سیکلیکال، دوره هایی با مصرف کربوهیدرات بالاتر اجرا می شود به این صورت که فرد 5 روز را با رژیم کتوژنیک استاندارد سپری می کند و سپس 2 روز بعد رژیم غذایی دارای کربوهیدرات بالا (رژیم غیرکتوژنیک) را اجرا می کند.
3-رژیم کتوژنیک هدفمند
این نوع رژیم غذایی در بین ورزشکاران و افراد فعال مورد استفاده قرار می گیرد. ورزشکاران مجاز هستند که قبل و بعد از ورزش 20 تا 30 درصد کربوهیدرات مصرف کنند تا بتوانند شدت فعالیت های ورزشی خود را افزایش دهند. در رژیم کتوژنیک هدفمند کربوهیدرات مصرفی در کل روز 70 تا 80 گرم می باشد.
یکی از مزایای این نوع رژیم غذایی این است که فرد می تواند در کنار تمرینات ورزشی، کربوهیدرات مصرفی خود را مقداری افزایش دهد.
4-رژیم کتوژنیک با پروتئین بالا
این رژیم غذایی شبیه رژیم کتوژنیک استاندارد است با این تفاوت که پروتئین بیشتری در آن گنجانده شده است. در این نوع رژیم غذایی چربی 60 درصد، پروتئین 35 درصد و کربوهیدرات 5 درصد است. این رژیم کتوژنیک برای افرادی که به دنبال افزایش توده عضلانی هستند، پیشنهاد می شود.
مزایای رژیم کتوژنیک
با توجه به مطالعات صورت گرفته پیرامون این نوع رژیم غذایی، مزایای آن شامل این موارد می باشد:
- حفظ تناسب اندام و بهبود سلامتی
- بهبود ظاهر پوست
- کاهش وزن مؤثر
- کاهش و درمان آکنه
- افزایش سلامت سیستم قلبی و عروقی
- کاهش ریسک ابتلا به برخی سرطان ها
- کاهش علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک در زنان
- بهبود تشنج در بیمارانی که مبتلا به صرع هستند
- بهبود عملکرد مغز و کاهش خطر بیماری های عصبی مانند پارکینسون
- افزایش تمرکز و بهبود حافظه
- کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو در مغز
علت محبوبیت رژیم کتوژنیک
1-رژیم غذایی شخصی سازی شده و دقیق: یکی از عواملی که باعث موفق و محبوب شدن این رژیم غذایی شده است برنامه ریزی دقیق و شخصی سازی شده آن است. به این صورت که میزان مصرف هر ماده غذایی برای هر روز تعیین می شود. همین ویژگی باعث می شود که فرد بتواند به نتیجه دلخواه خود برسد و به راحتی برنامه رژیم کتوژنیک را دنبال کند.
2-کاهش وزن سریع: در رژیم کتوژنیک فرد می تواند در مدت زمان کوتاهی کاهش وزن را مشاهده نماید. این موضوع به دلیل کاهش میزان کالری دریافتی و ورود بدن به حالت کتوز می باشد که چربی های اضافی سوزانده می شوند.
3-تنوع غذایی: رژیم کتو دارای محدودیت هایی برای برخی از مواد غذایی می باشد. با این وجود، مشورت با یک متخصص تغذیه می تواند فرد را در اجرای یک برنامه غذایی متنوع و خوشمزه و در عین حال سالم یاری نماید.
4-توجه به نیازهای فرد: در این رژیم غذایی و طراحی آن به شرایط خاص فرد همچون سن، وزن، جنسیت، سطح فعالیت و بیماری های زمینه ای توجه می شود. به این صورت یک برنامه غذایی دقیق و خاص در اختیار هر فرد قرار می گیرد.
معایب رژیم کتوژنیک
متخصصان تغذیه از عوارض نامطلوب رژیم کتوژنیک با عنوان آنفولانزای کتو نام می برند. عوارض جانبی معمولا در روزهای آغازین رژیم کتوژنیک بروز می کنند و به صورت سردرد، یبوست، کاهش قند خون، استفراغ، حالت تهوع، خستگی و کاهش توانایی برای انجام تمرینات ورزشی خود را نشان می دهند. البته عوارض جانبی این رژیم غذایی در طولانی مدت در برخی از افراد ممکن است شامل کاهش ویتامین و مواد معدنی، افزایش سطح پروتئین در بدن، افزایش چربی در کبد و افزایش ریسک سنگ کلیه باشد.
موارد منع اجرای رژیم کتوژنیک
مطالعات نشان داده است که رژیم کتوژنیک برای کنترل برخی از بیماری ها همچون صرع، آلزایمر، دیابت و سرطان مؤثر است. با وجود این، مادران شیرده، افرادی که داروهای فشار خون، داروهای بیماری های قلبی و دیابت مصرف می کنند بهتر است تحت نظر پزشک و با مشورت وی رژیم کتوژنیک را اجرا کنند تا از عوارض و خطرات احتمالی این رژیم غذایی به دور باشند.
جمع بندی
امروزه رژیم کتوژنیک به یکی از محبوب ترین رژیم های لاغری تبدیل شده است که بر پایه برنامه غذایی کم کربوهیدرات، چربی های سالم و پروتئین قرار دارد. در این مطلب به مزایای رژیم کتوژنیک، انواع رژیم کتو، موارد منع و عوارض جانبی آن اشاره کردیم. توصیه می کنیم برای اجرای یک رژیم کتوژنیک مفید، مؤثر و سالم حتما با متخصص تغذیه مشورت کنید.
